Heng works to support her parents. She is committed to working in Phnom Penh because she knows the her family needs the money. When she first moved to the city she didn't like it at all but after some persuasion she decided to stay. Heng's friend urged her to try harder because she might lose respect from people in her hometown if she quit.
Q: How old were you when you came to work at the factory?
ពេលដែលប្អូនចូលធ្វើការនៅរោងចក្រតើប្អូនមានអាយុប៉ុន្មានដែរ?
A: ខ្ញុំអាយុ ២០។
I was 20 years old.
Q: Do you feel that the way you think about clothes has changed since you came to work in factory?
តើប្អូនមានអារម្មណ៏ថាការគិតលើខោអាវរបស់ប្អូនមានការផ្លាស់ប្តូរទេគិតពីពេលដែលប្អូនចាប់ធ្វើការនៅរោងចក្រមក?
A: ស្លៀកពាក់នៅផ្ទះខោអាវធម្មតា យើងស្លៀកពាក់ជិតៗជាងហ្នឹងទៀត។ដល់ពេលមកធ្វើការខ្ញុំស្លៀកខោខូវប៊យ អាវពីក្នុងជាមួយអាវធំក្រៅ ដល់ពេលនៅផ្ទះខ្ញុំស្លៀកពាក់ជិតជាងហ្នឹង។ អាវវែងជាប់កតែម្តងព្រោះខ្ញុំជាអ្នកធ្វើស្រែ។
When I was living at home I wore more covered clothes. Since I’ve come here, I normally wear jeans and a shirt along with a jacket. When I'm home [in the provinces], I wear more covered clothes, like a turtleneck, because I farm.
Q: Where is your hometown?
តើស្រុកកំណើតប្អូននៅឯណា?
A: កំពង់ឆ្នាំង
Kompong Chhnang province.
Q: What kind of life did you have before you moved here?
ជីវិតរបស់ប្អូនមុននឹងមកទីនេះមានលក្ខណៈយ៉ាងម៉េចដែរ?
A: ខ្ញុំមានជាងមុនបន្តិច កាលពីមុនខ្ញុំអត់សូវធូធារ ព្រោះមានបងប្អូនច្រើនហើយនៅតូចៗ ពួកខាងខ្ញុំគាត់រកស៊ីនេសាទ ចឹងហើយពូកខ្ញុំមានជីវភាពក្រ ឥលូវគួរសមជាងមុនបន្តិចដោយសារតែបងខ្ញុំនឹងខ្ញុំមកធ្វើការរោងចក្រ។
It is better now than before. Before, our family wasn’t really well off because I have many siblings who were even smaller than me and because where I lived people mostly just fish. Now that my sister and I are bigger, we are able to come here [to Phnom Penh] to work in a factory [so we can earn money for our family].
Q: How many other siblings of yours are working in factory?
តើប្អូនមានបងប្អូនប៉ុន្មាននាក់ដែលធ្វើការរោងចក្រ?
A: ២នាក់បង តែធ្វើការផ្សេងគ្នា។
Two siblings [including me], but we work in different sections [in the same factory].
Q: How do you feel about working in this kind of factory compare to where you work in the village?
តើប្អូនមានអារម្មណ៏យ៉ាងម៉េចដែរដែលធ្វើការនៅរោងចក្រ បើប្រៀបធៀបជាមួយការនៅស្រុក?
A: ធ្វើការរោងចក្រល្អជាង ព្រោះធ្វើចំការនិងនេសាទនៅផ្ទះនោះពិបាកជាង អត់មានពេលសំរាកហើយហាលក្តៅ។ ធ្វើការរោងចក្រ នៅម្លប់ ធ្វើការនៅផ្ទះ ធ្វើការហាលក្តៅ។
Working in a factory is better. Compared to back home, where I had to farm and fish outdoor under the sun which is hard, [factory work is easier]. There is no time to rest with farming. They both are work, but in the factory, it’s colder [under a roof] than out there under the sun.
Q: How often do you get to see your family?
តើប្អូនបានទៅលេងផ្ទះញឹកញាប់ទេ?
A: នៅពេលភ្ជុំពេលដែលគេឲសំរាកចឹងខ្ញុំបានទៅ ថាអត់មានខ្ញុំអត់បានទៅទេ។
Mostly when there is a public holiday. If there is no break, I cannot go [to see them].
Q: Is it hard for you to be away from your family?
តើវាមានការលំបាកទេដែលធ្វើការឆ្ងាយពីគ្រួសារចឹង?
A: វាពិបាកដែរពីព្រោះពីមុនធ្លាប់ជួបជុំឪពុកម្តាយបងប្អូន ហើយនៅឆ្ងាយអត់ដែលឃើញមុខគ្នាលឺតែសម្លេង ហើយតែទៅចឹងអត់ចង់មកវិញទេ តែបើមកទីនេះក៏អត់ចង់ទៅវិញដែរព្រោះតែទៅអត់ចង់មកវិញ។
It is hard because we have always lived together. Now, because I am away from them, all I can do is hear their voice. When I visit them, I don’t want to come back here. When I’m here, I don’t want to go back either because if I go I know I won't want to come back.
Q: Why don’t you want to come back?
ហេតុអីក៏ប្អូនមិនចង់ត្រឡប់មកវិញ?
A: ខ្ញុំនឹក ពេលជួបមុខបងប្អូនចឹងអត់ចង់មកវិញទេ មានអារម្មណ៏ថាមកម្តងៗចឹងខ្ញុំចង់យំផងអីផង។
I miss them. When I see their faces I feel nostalgic and don't want to come back [to Phnom Penh]. I almost cry [each time].
Q: What differences do you see in yourself now that you are away from your family?
តើប្អូនមានឃើញអ្វីដែលប្លែកពីខ្លួនឯងទេដែលឥលូវប្អូននៅឆ្ងាយពីក្រុមគ្រួសារ?
A: ដំបូងខ្ញុំមកទីនេះតាមមិត្តភក្តិ ថាខ្ញុំនៅអត់បានយូរទេដល់មិត្តភក្តិខ្ញុំថាតស៊ូ បើទៅវិញខ្មាសគេផង។ យើងមកធ្វើការបើទៅវិញចឹងខ្ញុំមានអារម្មណ៏ថាខ្មាសគេ ចឹងខ្ញុំដាក់ចិត្តថាតស៊ូ។ ទោះមកភ្លាមអត់បានការងារធ្វើក៏ដោយ ក៏ខ្ញុំដើររកការងារធ្វើដែរ។
I came here for the first time with my friend. I told her I couldn’t handle staying for a long time but she said I should hold on and that if I go back it would be embarrassing. If I came here and did not make it, going back would be so embarrassing. So I became determined to stay, to find a job, no matter what.
Q: When you were a child what did you dream your life would be like?
ពេលដែលប្អូននៅពីតូចតើប្អូនបានស្រមើស្រមៃថាជីវិតប្អូនទៅជាយ៉ាងណាដែរ?
A: ខ្ញុំស្រមើស្រមៃមិនរួចទេបង ព្រោះខ្ញុំអត់ចេះអក្សរផង យើងបានតែធ្វើការរោងចក្រ ធ្វើអីចឹង។ចង់ធ្វើមេគេ ក៏ មិនបានដែរព្រោះយើងអត់ចេះអក្សរ ចឹងលំបាកណាស់បង។
Well, I feel it’s impossible for me to have a dream because I’m not even literate. I can only do [physical] work, like in a factory. It’s hard to be a boss if you are illiterate.
Q: What do you hope would happen in your future?
តើប្អូនសង្ឃឹមថាអនាគតប្អូនទៅជាយ៉ាងណាដែរ?
A: ខ្ញុំគិតថាអនាគតខ្ញុំចង់ទៅនៅខេត្តខ្ញុំវិញ មានគ្រួសារចង់ទៅនៅវិញ អត់ចង់នៅទីនេះទេព្រោះអត់ចេះអក្សរពិបាកណាស់រស់នៅភ្នំពេញ យើងទៅវិញយើងរកស៊ីនេសាទ ធ្វើចំការធម្មតាទៅ។
I think I will go back home in the future. When I have [my own] family I want to go back. It’s hard out here since I’m illiterate, so it’s easier to go back to do farming and fishing.
Q: How long will you stay in Phnom Penh working in a factory before you go?
តើប្អូននៅធ្វើការនៅរោងចក្រដល់ពេលណាដែរ?
A: អត់ទៀងទេបង។
I’m not sure.
Q: What is the hardest part of life for you right now?
តើឥលូវនេះអ្វីដែលពិបាកជាងគេសម្រាប់ប្អូន?
A: ពីមុនខ្ញុំពិបាក ឥលូវខ្ញុំអត់សូវពិបាកទេ ពីមុនបងប្អូននៅតូចៗចឹងខ្ញុំពិបាកណាស់ តែឥលូវបងប្អូនខ្ញុំធំៗចឹង ខ្ញុំអត់សូវពិបាកទេ។
Well I wouldn't say anything is really hard right now. Before I had a hard time because my siblings were small, now that they are bigger, I don’t really have a hard time [because they can work to earn money too].
Q: Do you know how your parents feel having children away from home?
តើប្អូនដឹងថាឪពុកម្តាយរបស់ប្អូនមានអារម្មណ៏យ៉ាងណាដែរពេលកូនរបស់គាត់ចាកចេញឆ្ងាយពីផ្ទះបែបនេះ?
A: គាត់មានអារម្មណ៏មួយថាដំបូងគាត់អត់ជឿចិត្តខ្ញុំទេថាធ្វើមិនបានយូរអីចឹងហើយខ្ញុំថាមិនបាច់ទៅភ័យទេតែខ្ញុំមកទីនេះហើយខ្ញុំចេះតស៊ូហើយ ២នាក់បងប្អូនចេះថែរក្សាគ្នាហើយ។
At first they didn’t trust me, saying I wouldn't be able to stay long, but I told them not to worry. I told them that we wouldn’t give up and that the two of us ,my sister and me, would take care of each other.
Q: What in life makes you happy?
តើអ្វីទៅនៅក្នុងជីវិតរបស់ប្អូនធ្វើឲប្អូនសប្បាយចិត្ត?
A: អត់ដែលស្គាល់ពាក្យរីករាយផង អត់ដែលសប្បាយចិត្តផង។
I’ve never known the word happy. I’ve never been happy.
Q: To you, what is life all about?
សម្រាប់ប្អូន តើអ្វីទៅជាជីវិត?
A: ពេលលឺពួកគាត់រកមិនបានមានអារម្មណ៏ថាមិនដែលសប្បាយចិត្តទេ មានអារម្មណ៏គិតអ្នកផ្ទះជាង ខ្លួនឯងអត់សូវគិតទេ មានអារម្មណ៏ថាពិបាករហូត មានអារម្មណ៏ថារកបានខ្ញុំសប្បាយចិត្ត ពេលរកអត់បាន ខ្ញុំអត់សប្បាយចិត្ត គិតអ្នកផ្ទះជាង។
When I hear from my family that they are having a hard time earning [money], I feel really bad. I think about my family more than myself. So when they make it, I feel good. If not, I feel sad.
Q: So life for you is really about family?
ចឹងជីវិតរបស់ប្អូនសុទ្ធតែអំពីគ្រួសារ?
A: ចា៎ ។
Yes.
HOW DOES HENG THINK ABOUT HER CLOTHES?
Q: Can you tell me a little bit about clothing that you have on? Maybe your t-shirt, your jacket, your pants, what do you like about them?
តើប្អូនអាចប្រាប់ពីសំលៀកបំពាក់ដែលប្អូនកំពុងពាក់ជាប់ហ្នឹងខ្លួន ដូចជាអាវយឺត អាវក្រៅ ឬក៏ខោប្អូន ថាអ្វីដែលប្អូនចូលចិត្តអំពីវា?
A: ខ្ញុំចូលចិត្តពាក់ពណ័ក្រហម អាវដៃខ្លី ហើយធម្មតា អត់ចូលចិត្តសិចស៊ីទេ។ ខ្ញុំចូលចិត្តពាក់ម៉ូតពីមុខមានអក្សរអង់គ្លេស ដូចជារូបភាព អត់សូវសិចស៊ីទេ ធម្មតា។ តំលៃវាសមរម្យ ថ្លៃមិនថ្លៃថោកមិនថោក តម្លៃខ្ញុំទិញបាន ថ្លៃពេកខ្ញុំទិញអត់បានទេ កន្លែងយើងទិញបានយើងទិញ ទិញអត់បាន យើងអត់ហ៊ានទិញពាក់ទេ។
I like red, short-sleeved and simple shirts. I don’t like sexy outfits. I like shirts with English phrases or pictures on the front. Nothing so sexy. Just simple with a reasonable price–not too cheap, not too expensive. Something I can afford. If not, I wouldn’t buy it. If I can afford the shop, I’d buy. If not, so be it.
Q: Where did you get the clothes from?
តើប្អូនទិញសំលៀកបំពាក់នៅឯណា?
A: សម្លៀកបំពាក់ភាគច្រើនទិញនៅផ្សារ ហើយនឹងមុខរោងចក្រ។
Mostly [I buy clothes] from the market and in front of the factory.
Q: The clothes that are in front of the factory, do they come from other factory in the area?
ខោអាវដែលគេលក់មុខរោងចក្រ តើគេយកមកពីរោងចក្រជិតនេះមែនទេ?
A: អត់សូវដឹងដែរបង ភាគច្រើនគេទិញមកលក់ចឹងទៅ ខ្ញុំចេះតែទិញទៅ។គេយកមកពីណាពីណី ខ្ញុំអត់សូវដឹងដែរ
Well, I don’t really know. They sell it, I buy it. I don’t really care where they get it from.
Q: What about your nail polish, why do you like them?
ហេតុអ្វីបានជាប្អូនចូលចិត្តលាបថ្នាំក្រចក?
A: មកពីខ្ញុំស្រឡាញ់និយាយទៅចិត្តខ្ញុំស្រឡាញ់ហ្ម៉ង ស្រឡាញ់លាបពណ៏ថ្នាំក្រចក។ ឃើញគេលាបស្អាត ចឹងចង់លាប។
Because I like it, I just like [wearing] nail polish. When I see people wear them beautifully, I just want to do the same.
Q: What is your favorite color?
តើប្អូនចូលចិត្តពណ៏ក្រហម?
A: ខ្ញុំចូលចិត្តពណ៏ក្រហម។
I like the color red.
Q: Why do you like red?
ហេតុអីបានចូលចិត្តពណ៏ក្រហមជាងគេ?
A: ស្រឡាញ់ជាងគេក្រហម អត់ដឹងដែរ ស្រឡាញ់ជាងគេក្រហម។
I just like red. No reason. I just like it.
Q: How is your consumption as you’re getting older?
ការទិញសំលៀកបំពាក់របស់ប្អូនយ៉ាងម៉េចដែរពេលដែលប្អូនធំឡើង?
A: ធម្មតា។ធម្មតាពេលនៅតូច ស្លៀកពាក់តាមយើងតូច ពេលធំឡើងយើងស្លៀកពាក់តាមយើងធំ ចឹងសំលៀកបំពាក់ពីមុនយើងចោល។
Normal. Well, when I was small, I wore smaller size. Now, I’m wearing bigger ones, so the old smaller ones were casted aside.
Q: Do you look for a certain type of clothing when you shop?
ពេលដែលប្អូនទៅទិញខោអាវតើប្អូនរើសម៉ូតសំលៀកបំពាក់ដែររឺទេ?
A: និយាយទៅសម័យ ខ្ញុំអត់សូវចូលចិត្តប៉ុន្មានទេបង ខ្ញុំចូលចិត្តធម្មតា។សម័យសិចស៊ីពេកអត់ចូលចិត្ត ស្លៀកពាក់សិចស៊ីពេក អត់សូវចូលចំណោមគេ។
Well, I don’t really like stylish [clothes] much. Just simple. I like simple [clothes]. I don't like clothes that are too sexy because it’s hard to get by.
Q: Why don’t you like people looking at you?
ហេតុអីបានជាប្អូនមិនចូលចិត្តអ្នកដ៏ទៃមើលមកប្អូន?
A: ខ្លាចគេគិតមកយើងអត់ល្អ ហើយខ្ញុំខ្មាសគេផងពេលយើងពាក់សិចស៊ីពេក។យើងពាក់ធម្មតាដែលយើងពាក់បាន។
Well, I’m afraid they look at me like I’m not a good girl and I feel embarrassed when I wear clothes that are too sexy. So, I just prefer the simple ones.
translation by ជួន ចន័្ទ រាសី Choun Chan Reasey